සහජ ධර්මතාව හෝ සහජ බුද්ධිය යනුවෙන් කරුණක් ඇත. එබැවින් තර්කානුකූල, සාමාන්ය බුද්ධියට සහ නිවැරදි මනසට අනුකූල වන සියලු දෑ අල්ලාහ්ගෙන් වන අතර සංකීර්ණ වූ සියල්ල මිනිසුන්ගෙන් ය.
උදාහරණ වශයෙන්:
විශ්වයට තනි මැවුම්කරුවෙකු සිටින බවත්, ඔහුට සහකරුවෙකු හෝ පුතෙකු හෝ නොමැති බවත්, ඔහු මිනිසෙකුගේ හෝ සතෙකුගේ හෝ ගලක හෝ පිළිමයක ස්වරූපයෙන් මහපොළොවට නොපැමිණෙන බවත් අප ඔහුට පමණක් නමස්කාර කළ යුතු බවත් විපත්තියක දී ඔහුගෙන් පමණක් සරණ පැතිය යුතු බවත් මුස්ලිම්, ක්රිස්තියානි, හින්දු හෝ වෙනත් ආගමික මිනිසෙක් අපට පවසන්නේ නම්, එය අල්ලාහ්ගේ දහම අනුව ක්රියාත්මක වීමකි. නමුත් මිනිසුන් දන්නා ඕනෑම රූපයක දෙවියන් මූර්තිමත් වන බවත්, අප දෙවියන්ට නමස්කාර කළ යුතු අතර ඕනෑම පුද්ගලයෙකු හෝ නබිවරයකු හෝ පූජකයෙකු හෝ සාන්තුවරයෙකු වේවා ඔහු හරහා ඔහුගෙන් රැකවරණය ලබා ගත යුතු බවත් මුස්ලිම්, ක්රිස්තියානි, හින්දු දේවධර්මාචාර්යවරයෙක් අපට පවසා සිටින්නේ නම් මෙය මිනිසුන්ගෙන් වන්නකි.
අල්ලාහ්ගේ ආගම පැහැදිලි සහ තර්කානුකූල වන අතර එහි අභිරහස් නොමැත. ඕනෑම ආගමික තැනැත්තෙක් මුහම්මද් තුමාණන් දෙවියෙකු බවත් ඔහුට නමස්කාර කළ යුතු බවත් යමෙකුට ඒත්තු ගැන්වීමට අවශ්ය නම්, එම ආගමික තැනැත්තා ඔහුට මේ බව ඒත්තු ගැන්වීමට විශාල උත්සාහයක් දැරිය යුතු වේ. ඔහු කිසි විටෙකත් එසේ ඒත්තු ගන්වන්නේ ද නැත. මක්නිසාද යත් මුහම්මද් නබිතුමා අප මෙන් කන බොන විට දෙවියෙකු වන්නේ කෙසේද? යැයි ඔහු විමසනු ලබන බැවිනි. එම ආගමික තැනැත්තා අවසානයේ එය අභිරහසක් සහ නොපැහැදිලි සංකල්පයක් බැවින් ඔබට ඒත්තු ගැන්වෙන්නේ නැත. එය ඔබ දෙවියන් වහන්සේ මුණගැසෙන විට ඔබට වැටහෙනු ඇත යැයි පවසනු ඇත. අද බොහෝ දෙනෙක් ක්රිස්තුස් වහන්සේට, බුදුන් වහන්සේට සහ වෙනත් අයට නමස්කාර කිරීම සාධාරණීකරණය කිරීම ද එලෙසමය. මෙම උදාහරණයෙන් ඔප්පු වන්නේ දෙවියන්ගේ සැබෑ ආගම අභිරහස් වලින් තොර විය යුතු බවත් අභිරහස් පැමිණෙන්නේ මිනිසුන්ගෙන් පමණක් බවත්ය.
එමෙන්ම අල්ලාහ්ගේ ආගම නොමිලේ ලැබෙන්නකි. මන්ද සෑම කෙනෙකුටම අල්ලාහ්ගේ නිවෙස්වලට ගොස් වන්දනාමාන කිරීමට හා නමස්කාර කිරීමට නිදහස ඇත. ඒවාට නමස්කාර කිරීම සඳහා සාමාජිකත්වයක් ලබා ගැනීමට දායක මුදල් ගෙවීමක් අවශ්ය වන්නේ නැත. නමුත් මිනිසා ඕනෑම ආගමික ස්ථානයක ලියාපදිංචි වී මුදල් ගෙවීමට අනිවාර්ය කරුණක් වී නම්, මෙය මිනිසුන්ගෙන් ය. නමුත් ඍජුවම මිනිසුන්ට උපකාර කිරීම සඳහා දානය දිය යුතු බව ආගමික පුද්ගලයකු ඔවුනට දන්වා සිටියේ නම්, මෙය දෙවියන්ගේ ආගමෙන් ය.
අල්ලාහ්ගේ ආගම තුළ මිනිසුන් එකම පනාවක දත් මෙන් සමාන වෙති. ඔවුන් දේව භක්තියෙන් මිස අරාබි හෝ අරාබි නොවන, සුදු හෝ කළු යනාදී වෙනසක් ඔවුන් අතර නොමැති බැවිනි. සුදු ජාතිකයින්ට පමණක් නිශ්චිත මුස්ලිම් දේවස්ථානයක්, කෝවිලක් හෝ පන්සලක් සහ කළු ජාතිකයින්ට වෙනම ස්ථානයක් ඇති බව සමහරු සලකන්නේ නම්, මෙය මිනිසුන්ගෙන් ය.
නිදසුනක් වශයෙන්, කාන්තාවන්ට ගෞරව කිරීම සහ ඔවුන්ගේ තත්ත්වය උසස් කිරීම දෙවියන්ගේ නියෝගයකි, නමුත් කාන්තාවන් මර්දනය කිරීම මිනිසුන්ගෙන් වන්නකි. උදාහරණයක් ලෙස, රටක මුස්ලිම් කාන්තාවන් පීඩාවට පත් වෙනවා නම්, හින්දු ආගමික කාන්තාවන් ද පීඩාවට පත් වෙනවා නම්, එම රටේම බුද්ධාගම සහ ක්රිස්තියානි ආගමික කාන්තාවන් ද පීඩාවට පත් වෙනවා නම්, මෙය මිනිසුන්ගේ සංස්කෘතිය වන අතර දෙවියන්ගේ සැබෑ ආගම සමඟ කිසිදු සම්බන්ධයක් නැත.
දෙවියන්ගේ සැබෑ ආගම සෑම විටම සහජ බුද්ධියට අනුගතව සහ එකඟතාවයකින් යුක්ත වේ. නිදසුනක් වශයෙන්, සුරුට්ටු දුම් පානය කරන ඕනෑම කෙනෙකු හෝ වයින් බොන ඕනෑම කෙනෙකු සෑම විටම තම දරුවන්ගෙන් ඉල්ලා සිටින්නේ ඔවුන්ගේ සෞඛ්යයට හා සමාජයට ඇති අනතුර පිළිබඳ ගැඹුරු විශ්වාසය නිසා මත්පැන් සහ දුම්පානයෙන් වැළකී සිටින ලෙසයි. නිදසුනක් වශයෙන්, ආගම මත්පැන් තහනම් කරන විට, මෙය ඇත්තෙන්ම දෙවියන්ගේ නියෝගයකි. නමුත් උදාහරණයකට කිරි තහනම් කර තිබුණේ නම්, අපගේ අවබෝධය අනුව කිරි සෞඛ්යයට හිතකර බව සියලු දෙනා දන්නා කරුණකි. එහි තර්කයක් නැත; එබැවින් ආගම එය ඔහුට තහනම් කළේ නැත. අල්ලාහ්ගේ දයාවෙන් සහ මැවීම් අතර පවතින ඔහුගේ කරුණාවෙන් ඔහු අපට හොඳ දේ අනුභව කිරීමට ඉඩ දුන් අතර අපිරිසිදු දේ අනුභව කිරීමෙන් අපට තහනම් කළේය.
නිදසුනක් වශයෙන් කාන්තාවන් සඳහා හිස් ආවරණය හා පිරිමින් සහ කාන්තාවන් සඳහා නිහතමානීකම අල්ලාහ්ගේ නියෝගයකි, නමුත් වර්ණ හා මෝස්තර පිළිබඳ විස්තර මිනිසුන්ගෙන් වේ, අදේවවාදී ග්රාමීය චීන කාන්තාව සහ ග්රාමීය ක්රිස්තියානි ස්විට්සර්ලන්ත ජාතිකයින් හිස් ආවරණයට අනුගත වේ. නිහතමානීකම සහජයෙන්ම පැවත එන පදනමයි.
නිදසුනක් වශයෙන්, ත්රස්තවාදය ලෝකයේ සියලුම ආගම්වල නිකායන් අතර විවිධ ආකාරවලින් පැතිරී ඇත. ආගමේ නාමයෙන් සහ දෙවියන්ගේ නාමයෙන් දරුණුතම මර්දනය සහ ප්රචණ්ඩත්වය ක්රියාත්මක කරන; මිනිසුන් මරා දමන ක්රිස්තියානි නිකායන් අප්රිකාවේ සහ ලොව පුරා සිටින අතර ඔවුන් ලෝකයේ කිතුනුවන් සංඛ්යාවෙන් 4% කි. ඉස්ලාම් නාමයෙන් ත්රස්තවාදය ක්රියාත්මක කරන්නන් මුස්ලිම් ජනගහනයෙන් 0.01% ක් වන අතර, එපමණක් නොව, බෞද්ධ, හින්දු සහ අනෙකුත් ආගමික නිකායන් අතර ද ත්රස්තවාදය පැතිරී ඇත.
ඕනෑම ආගමික පොතක් කියවීමට පෙර අපට සත්යය සහ අසත්යය වෙන්කර හඳුනාගත හැක්කේ එලෙසිනි.