જ્ઞાન મેળવવું અને આ બ્રહ્માંડની ક્ષિતિજોનું અન્વેષણ કરવું એ માણસનો અધિકાર છે, કારણ કે અલ્લાહ તઆલા એ આપણને આ દિમાગ આપ્યું છે કે તેનો ઉપયોગ તેમને સ્થગિત કરવા માટે નહીં કરે. દરેક વ્યક્તિ જે પોતાના મનનો ઉપયોગ કર્યા વિના, વિચાર કર્યા વિના અથવા આવા ધર્મનું વિશ્લેષણ કર્યા વિના તેના પૂર્વજોના ધર્મનું પાલન કરે છે, તે ચોક્કસપણે પોતાની જાતને ખોટું કરે છે અને તિરસ્કાર કરે છે, અને અલ્લાહ પરમાત્માએ તેને આપેલા આ મહાન આશીર્વાદને ધિક્કારે છે જે મન છે.
ઘણા મુસ્લિમો મુસ્લિમ પરિવારમાં ઉછર્યા હતા પરંતુ, પછી, અલ્લાહ સાથે ભાગીદારો જોડીને સાચા માર્ગથી ભટકી ગયા હતા. બીજી બાજુ, અન્ય લોકો ટ્રિનિટીમાં માનતા બહુદેવવાદી અથવા ખ્રિસ્તી કુટુંબમાં ઉછર્યા હતા, પછી આ સંપ્રદાયને નકારી કાઢ્યો અને સાક્ષી આપી કે અલ્લાહ સિવાય કોઈ ઇલાહ નથી.
નીચેના રૂપક આ મુદ્દાને સ્પષ્ટ કરે છે, એક મહિલાએ તેના પતિ માટે માછલી રાંધી પરંતુ તેને રાંધતા પહેલા તેણે તેનું માથું અને પૂંછડી કાપી નાખી, જ્યારે તેણીના પતિએ તેણીને પૂછ્યું કે તેણીએ આવું કેમ કર્યું, ત્યારે તેણીએ જવાબ આપ્યો: મારી માતા તેને આ રીતે રાંધે છે, તેણે તેની માતાને પૂછ્યું કે તે માછલી રાંધતી વખતે માથું અને પૂંછડી કેમ કાપે છે, અને તેણે તેને તેની પુત્રી જેવો જ જવાબ આપ્યો, તે પછી તેણે દાદીને પૂછ્યું કે તે શા માટે માથું અને પૂંછડી કાપશે, અને તેણીએ કહ્યું: મારી પાસે એક નાનું રસોઈ વાસણ હતું અને મારે માથું અને પૂંછડી કાપવી હતી જેથી માછલી તપેલીમાં ફિટ થઈ જાય.
વાસ્તવમાં, અગાઉની ઘણી ઘટનાઓ કે જે ભૂતકાળના યુગમાં બની હતી તે તેમની ઉંમર અને સમયના સંજોગો પર આધારિત હતી અને તેના સંબંધિત કારણો હતા, જેમ કે અગાઉની વાર્તામાં પ્રતિબિંબિત થાય છે. ખરેખર, આ એક માનવ આપત્તિ છે; એવા સમયે જીવવું જે આપણું નથી અને જુદા જુદા સંજોગો અને સમય હોવા છતાં વિચાર્યા કે આશ્ચર્ય કર્યા વિના બીજાના કાર્યોનું અનુકરણ કરવું.
અલ્લાહ તઆલા કહે છે:
"...કોઈ કોમની (સારી) સ્થિતિ અલ્લાહ તઆલા ત્યાં સુધી નથી બદલતો, જ્યાં સુધી કે તે પોતે પોતાના ગુણો બદલી ન નાખે ..." [૩૨૯]. (અર્ રઅદ: ૧૧).
અલ્લાહ આવા લોકો પર અન્યાય નહીં કરે; તેના બદલે તે ન્યાયના દિવસે તેમની કસોટી કરશે.
જે લોકો પાસે ઇસ્લામને સારી રીતે જાણવાની તક ન મળી તેઓ પાસે કોઈ બહાનું નથી કારણ કે, જેમ આપણે ઉલ્લેખ કર્યો છે તેમ, તેઓએ સત્ય શોધવામાં અને તેના વિશે વિચારવામાં બેદરકારી દાખવી ન હતી, જો કે ઇસ્લામ વિશે લોકોને જાણ કરવાના કાર્યને ચકાસવું મુશ્કેલ છે. લોકો અલગ અલગ હોવાથી અજ્ઞાન અને શંકા. જે લોકો તેમની અજ્ઞાનતા માટે માફી આપે છે અથવા અકાટ્ય સાબિતી ન આપવાના કારણે અલ્લાહ દ્વારા પરલોકમાં નક્કી કરવામાં આવશે, જ્યારે આ દુન્યવી જીવન સાથે સંબંધિત ચુકાદાઓ સ્પષ્ટ છે તેના પર નિર્ભર છે.
તેમને સજા કરવાનો અલ્લાહનો ચુકાદો અન્યાય નથી જે તેમણે તેમને મન, કુદરતી સ્વભાવ, સંદેશાઓ અને બ્રહ્માંડમાં અને તેમના પોતાનામાંના સંકેતો દ્વારા પૂરા પાડ્યા છે. આ બધાના બદલામાં તેમની પાસેથી ઓછામાં ઓછી અપેક્ષા રાખવામાં આવતી હતી કે તેઓ અલ્લાહ સર્વશક્તિમાનને ઓળખે અને ઓછામાં ઓછા ઇસ્લામના સ્તંભોને વળગી રહીને એકલા તેની ઈબાદત કરે, જો તેઓએ આ કર્યું હોત તો તેઓ જહન્નમની આગમાંથી હંમેશા માટે બચી ગયા હોત અને આ જીવન અને આખિરતમાં સુખ પ્રાપ્ત કરી શક્યા હોત. શું તમને લાગે છે કે આ મુશ્કેલ છે?
અલ્લાહ તઆલનો અધિકાર તેના બંદાઓ પર છે જેણે તેને બનાવ્યો છે, ફક્ત તેની જ ઈબાદત કરવાનો છે, અને અલ્લાહ પર બંદાઓનો હક એ છે કે જેઓ તેની સાથે કોઈ પણ વસ્તુને ભાગીદાર ન બનાવે તે તેમને તે સજા ન આપે. તે ખૂબ જ સરળ છે, ફક્ત એવા શબ્દો કે જે માણસે કહેવું જોઈએ, વિશ્વાસ કરવો જોઈએ અને તેના પર કાર્ય કરવું જોઈએ અને તે તેને જહન્નમની આગમાંથી બચાવવા માટે પૂરતું હશે. શું આ ન્યાય નથી? આ અલ્લાહનો ચુકાદો છે અને તે ન્યાયાધીશ, ન્યાયી, સર્વ-સૂક્ષ્મ અને સર્વ-જાણકાર છે, અને આ તેનો ધર્મ છે.
વાસ્તવિક સમસ્યા એ નથી કે માણસ ભૂલ કરે છે અથવા પાપ કરે છે કારણ કે ભૂલો કરવી એ માણસના સ્વભાવનો એક ભાગ છે, કારણ કે આદમના તમામ બાળકો પાપી છે અને પાપીઓમાં શ્રેષ્ઠ તે છે જેઓ વારંવાર પસ્તાવો કરે છે, જેમ કે પયગંબર ﷺ એ કહ્યું, વાસ્તવિક સમસ્યા; જો કે, મર્યાદા ઓળંગવામાં અને પાપો કરવા માટે આગ્રહ રાખવામાં આવેલું છે. આ ઉપરાંત, જ્યારે કોઈને કોઈ સલાહ આપવામાં આવે છે, ત્યારે તે તેને સાંભળતો નથી અથવા તેનો અમલ કરતો નથી, અને જ્યારે તેને યાદ અપાવવામાં આવે છે, ત્યારે તેને રીમાઇન્ડરથી કોઈ ફાયદો થતો નથી, અને જ્યારે સલાહ આપવામાં આવે છે, ત્યારે તે તેનો પાઠ શીખતો નથી, પસ્તાવો કરતો નથી અથવા અલ્લાહની માફી માંગતો નથી; તેના બદલે, તે આગ્રહ કરે છે અને ઘમંડમાં દૂર થઈ જાય છે.
અલ્લાહ તઆલા કહે છે:
"જ્યારે તેમની સામે અમારી આયતોનું વર્ણન કરવામાં આવે છે, તો ઘમંડ કરી એવી રીતે મોઢું ફેરવી લે છે, જાણે કે તેણે સાંભળ્યું જ નથી, જાણે કે તેના બન્ને કાનોમાં ડાટા લાગેલા છે, તમે તેમને દુ:ખદાયી અઝાબની સૂચના આપી દો" [૩૩૦]. (લુકમાન: ૭).
અલ્લાહ તઆલા કહે છે:
જીવનનો સફર અને સલામતીના કિનારે પહોંચવાનો નિષ્કર્ષ નીચેની આયતોમાં સમાયેલ છે:
"અને ધરતી પોતાના પાલનહારના નૂરથી પ્રકાશિત થઇ જશે, કર્મનોંધ હાજર કરવામાં આવશે, પયગંબરો અને સાક્ષીઓને લાવવામાં આવશે અને લોકો વચ્ચે સત્યતાથી નિર્ણય કરી દેવામાં આવશે, અને તેમના પર અત્યાચાર કરવામાં નહીં આવે. (૬૯) અને જે વ્યક્તિએ જે કંઈ કર્યું છે, તેને ભરપૂર આપવામાં આવશે, જે કંઈ લોકો કરી રહ્યા છે અલ્લાહ તેને ખૂબ સારી રીતે જાણે છે. (૭૦) કાફિરોના જૂથના જૂથ જહન્નમ તરફ હાંકવામાં આવશે, જ્યારે તેઓ જહન્નમ પાસે પહોંચી જશે તો તેના દ્વાર તેમના માટે ખોલી નાંખવામાં આવશે અને ત્યાંના દેખરેખ કરનાર તેમને સવાલ કરશે કે, શું તમારી પાસે તમારા માંથી પયગંબર નહતા આવ્યા ? જે તમારી સામે તમારા પાલનહારની આયતો પઢતા હતા અને તમને આજના દિવસની મુલાકાતથી સચેત કરતા હતા ? તે લોકો જવાબ આપશે કે હાં, કેમ નહિ, પરંતુ કાફિરો માટે અઝાબનો નિર્ણય સાબિત થઇ ગયો. (૭૧) તેમને કહેવામાં આવશે, હવે જહન્નમના દ્વારમાં દાખલ થઇ જાઓ, તમે ત્યાં હંમેશા રહેશો , બસ ! ઘમંડી લોકોનું ઠેકાણું ઘણું જ ખરાબ છે. (૭૨) અને જે લોકો પોતાના પાલનહારથી ડરતા હતા, તેમના જૂથના જૂથ જન્નત તરફ લઇ જવામાં આવશે, ત્યાં સુધી કે જ્યારે તેની પાસે આવી જશે અને દ્વાર ખોલી દેવામાં આવશે અને ત્યાંના દેખરેખ કરનાર તેમને કહેશે કે તમારા ઉપર સલામતી છે, તમે પ્રસન્ન રહો, અને હંમેશા માટે જન્નતમાં દાખલ થઇ જાવ. (૭૩) તે લોકો કહેશે કે તે અલ્લાહનો આભાર, જેણે અમને આપવામાં આવેલ પોતાનું વચન પૂરું કર્યું અને અમને આ ધરતીના વારસદાર બનાવી દીધા કે જન્નતમાં જ્યાં ઇચ્છીએ, ત્યાં પોતાની જગ્યા બનાવી લઇએ, બસ ! કર્મ કરનારાઓનો કેટલો સારો બદલો છે" [૩૩૧]. (અઝ્ ઝુમર: ૬૯-૭૪).
અને હું ગવાહી આપું છું કે અલ્લાહ સિવાય કોઈ ઈલાહ નથી અને તેનો કોઈ ભાગીદાર નથી
અને હું ગવાહી આપું છું કે મુહમ્મદ ﷺ તેના બંદા અને રસૂલ છે.
અને હું ગવાહી આપું છું કે અલ્લાહના દરેક પયગંબરો સાચા છે
અને હું ગવાહી આપું છું કે જન્નત અને જહન્નમ સત્ય છે.