જેહાદનો અર્થ છે, ગુનાહથી બચવા માટે પોતાની સામે લડવું. એક માતાનો જિહાદ, સગર્ભાવસ્થાની પીડા સહન કરીને તેની ગર્ભાવસ્થામાં માતાનો સંઘર્ષ, વિદ્યાર્થીએ પોતાના અભ્યાસમાં લગન, તેના પૈસા, સન્માન અને ધર્મના રક્ષકની સુરક્ષા માટે જિહાદ, રોઝા અને સમયસર નમાઝ જેવી ઇબાદતમાં પણ સતત રહેવું એ પણ એક પ્રકારનો જિહાદ ગણવામાં આવે છે.
અમને લાગે છે કે જિહાદનો અર્થ એ નથી, જે કેટલાક લોકો સમજે છે કે નિર્દોષ અને શાંતિપ્રિય બિન-મુસ્લિમોની હત્યા કરવી.
ઇસ્લામ જીવનને મહત્વ આપે છે, તેથી શાંતિપૂર્ણ લોકો અને નાગરિકો સાથે લડવું માન્ય નથી, જેમ કે સંપત્તિ, બાળકો અને સ્ત્રીઓ યુદ્ધ દરમિયાન પણ સુરક્ષિત હોવી જોઈએ, તેવી જ રીતે મૃતકોને વિકૃત અથવા વિકૃત કરવું પણ માન્ય નથી, કારણ કે તે ઇસ્લામમાંથી નથી. અને ઇસ્લામના અખલાક માંથી તે નથી.
અલ્લાહ તઆલા કહે છે:
"જે લોકોએ તમારી સાથે દીન વિશે લડાઇ ન કરી હોય અને તમારો દેશનિકાલ પણ ન કર્યા હોય, તો અલ્લાહ તેમની સાથે સદવર્તન અને ન્યાય કરવાથી તમને નથી રોકતો, પરંતુ અલ્લાહ તો ન્યાય કરવાવાળાઓને પસંદ કરે છે. (૮) અલ્લાહ તઆલા તમને ફકત તે લોકો સાથે મિત્રતા કરવાથી રોકે છે, જેમણે તમારી સાથે દીન બાબતે ઝઘડો કર્યો અને તમને દેશનિકાલ કરી દીધા અને દેશનિકાલ કરવાવાળાઓની મદદ કરી, જે લોકો આવા ઇન્કારીઓ સાથે મિત્રતા રાખશે તો (ખરેખર) આવા લોકો જ જાલિમ છે" [૧૫૯]. (અલ્ મુમતહીના: ૮-૯).
"આ કારણે અમે બની ઇસ્રાઇલ માટે (તૌરાતમાં) લખી દીધું હતું કે જે વ્યક્તિ કોઇને વગર કારણે કતલ કરે અથવા તો ધરતી પર ફસાદ ઉભો કરવા માટે કતલ કર્યું તો જાણે કે તેણે સમગ્ર માનવજાતિની હત્યા કરી, અને જે વ્યક્તિ કોઇ એકના પ્રાણ બચાવી લે તો તેણે જાણે કે સમગ્ર માનવજાતિને જીવન પ્રદાન કર્યું, અને તેઓની પાસે અમારા ઘણા જ પયગંબરો સ્પષ્ટ પુરાવા લઇને આવ્યા, તો પણ તેઓ માંથી વધારે પડતા લોકો ધરતી પર અત્યાચાર અને અતિરેક કરનારાઓ જ રહ્યા" [૧૬૦]. (અલ્ માઈદહ: ૩૨).
બિન-મુસ્લિમ ચારમાંથી એક છે:
મુસ્તઅમિન: જેમને શાંતિનું વચન આપવામાં આવ્યું હોય.
અલ્લાહ તઆલા કહે છે:
"જો મુશરિકો માંથી કોઇ તમારી પાસે શરણ માંગે તો, તમે તેઓને શરણ આપી દો, જેથી કરીને તે (શાંતિથી) અલ્લાહનો કલામ સાંભળી શકે, પછી તે વ્યક્તિને પોતાની શાંતિની જગ્યાએ પહોંચાડી દો, આ એટલા માટે કે તેઓ જ્ઞાન નથી ધરાવતા" [૧૬૧]. (અત્ તોબા: ૬ ).
મુઆહિદ: એવા બિન મુસ્લિમ જેમની સાથે મુસલમાનોએ યુદ્ધ ન કરવાનું વચન લીધું હોય.
અલ્લાહ તઆલા કહે છે:
"જો આ લોકો કરાર અને સમાધાન કર્યા પછી પણ પોતાની કસમોને તોડી દે અને તમારા દીન વિશે મેણા-ટોણાં મારે તો તમે પણ તે કાફિરોના સરદારો સાથે લડાઇ કરો, તેમની કસમોનું કોઈ અસ્તિત્વ નથી, (અને એટલા માટે પણ યુદ્ધ કરો) કે તેઓ બધું છોડી દે" [162]. (અત્ તોબા: ૧૨).
ઝિમ્મી: એક વચન છે, અને ઝિમ્મી લોકો બિન-મુસ્લિમ છે, જેમણે મુસ્લિમો સાથે ટેકસ (કર) આપવા અને તેમના ધર્મ પર બાકી રહેવાના બદલામાં અમુક શરતોનું પાલન કરવા અને તેમને સુરક્ષા પ્રદાન કરવા માટે કરાર કર્યો હોય. તે તેમની ક્ષમતા અનુસાર ચૂકવવામાં આવતી નજીવી રકમ છે, અને તે સક્ષમ-લોકો પાસેથી લેવામાં આવે છે અને અન્ય લોકો પાસેથી નહીં, જે મુક્ત પુખ્ત પુરુષો છે જેઓ સ્ત્રીઓ, બાળકો અને અતાર્કિક લોકો વિના લડે છે. અને સાગીરુન એટલે કે પાલનહારના કાયદાને આધીન. જ્યારે આજે લાખો લોકો જે ટેક્સ ચૂકવે છે તેમાં તમામ વ્યક્તિઓ અને રાજ્ય તેમની બાબતોની સંભાળ લે છે તેના બદલામાં મોટી રકમનો સમાવેશ થાય છે અને તેઓ આ સકારાત્મક કાયદાને આધીન છે.
અલ્લાહ તઆલા કહે છે:
"(અને) અહેલે કિતાબ માંથી તે લોકો સાથે યુદ્ધ કરો, જેઓ ન તો અલ્લાહ પર ઈમાન લાવે છે, ન આખિરતના દિવસ પર, અને ન તો તેઓ તે વસ્તુને હરામ સમજે છે, જે વસ્તુ અલ્લાહ અને તેના રસૂલે તેમના હરામ કરી દીધી છે, અને ન તો સત્ય દીનને પોતાનો દીન કહે છે, અહીં સુધી કે તેઓ ટેક્સ આપતા થઈ જાય અને નાના બનીને રહેવાનું પસંદ કરી લે" [૧૬૩]. (અત્ તોબા : ૨૯).
મહારિબ: તે લોકો છે, જેમણે મુસ્લિમો સામે લડાઈની જાહેરાત કરી હોય, આવા લોકો પાસે કોઈ કરાર નથી, કોઈ વચન નથી અને કોઈ સુરક્ષા નથી. તેઓ તે છે, જેમના વિશે અલ્લાહ તઆલાએ કહ્યું :
"અને તમે ત્યાં સુધી જિહાદ કરો જ્યાં સુધી ફિતનો બાકી ન રહે, અને દીન સંપૂર્ણ અલ્લાહનો થઈ જાય, અને જો તેઓ પોતાનો સુધારો કરી લે તો અલ્લાહ તઆલા તે કાર્યોને ખૂબ જ સારી રીતે જાણે છે" [૧૩૯]. (અલ્ અન્ફાલ: ૩૯).
અને મુહારિબ તે છે કે આપણે ફક્ત લડવાનું છે, અને પાલનહારે કતલ કરવાનો આદેશ આપ્યો નથી, પરંતુ લડવાનો આદેશ આપ્યો છે, અને તે બંને વચ્ચે મોટો તફાવત છે. અહીં લડવાનો અર્થ સ્વ-બચાવ માટે લડવું અને લડવૈયા વચ્ચેના યુદ્ધમાં મુકાબલો છે, અને આ તમામ માનવસર્જિત કાયદાઓમાં નિર્ધારિત છે.
અલ્લાહ તઆલાએ કહ્યું:
"અલ્લાહના માર્ગમાં તે લોકોની સાથે લડો, જેઓ તમારી સાથે લડે છે અને અતિરેક ન કરશો, (કારણકે)અલ્લાહ તઆલા અતિરેક કરનારને પસંદ નથી કરતો" [૧૬૫]. (અલ્ બકરહ: 190).
આપણે ઘણીવાર બિન-મુસ્લિમ એકેશ્વરવાદીઓ પાસેથી સાંભળીએ છીએ કે તેઓ પૃથ્વી પર એવા ધર્મના અસ્તિત્વમાં માનતા નથી, જે કહે છે કે પાલનહાર સિવાય કોઈ ઇલાહ નથી. તેઓ માનતા હતા કે મુસ્લિમો મુહમ્મદની પૂજા કરે છે, ખ્રિસ્તીઓ ખ્રિસ્તની પૂજા કરે છે, બૌદ્ધો બુદ્ધની પૂજા કરે છે, અને તેઓ પૃથ્વી પર જે ધર્મો શોધે છે તે તેમના હૃદયમાં છે તે સાથે મેળ ખાતા નથી.
અહીં આપણે ઇસ્લામિક વિજયોનું મહત્વ જોઈએ છીએ, જેની ઘણા લોકો આતુરતાથી રાહ જોઈ રહ્યા હતા. તેનો ઉદ્દેશ્ય ધર્મમાં કોઈ જબરદસ્તી ન કરવાની મર્યાદામાં એકેશ્વરવાદનો સંદેશ પહોંચાડવાનો છે, અન્યની પવિત્રતાનો આદર કરીને અને તેમના ધર્મ પર રહેવાના બદલામાં રાજ્ય પ્રત્યેની તેમની જવાબદારીઓ નિભાવીને અને તેમને સુરક્ષા અને રક્ષણ પૂરું પાડવાની છે. જેમ મિસરનાં વિજયમાં અને ઊંડુંલસ અને અન્ય ઘણા શહેરોમાં થયું.